نقش مهم گواهی سپرده کالایی؛ کارایی و شفافیت زنجیره تأمین
حمیدرضا پرنیان، معاون توسعه راهبردی و سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی، با اشاره به جایگاه جهانی گواهی سپرده کالایی، این ابزار را حلقه اتصال بازار کالا و پول دانست و گفت: گواهی سپرده کالایی در ایران هنوز با چالش‌هایی در زیرساخت، مقررات و عمق بازار مواجه است؛ با این حال نقش مؤثری در ارتقای شفافیت، تأمین‌مالی و عمق‌بخشی بازار دارد.
به گزارش روابط عمومی گروه توسعه ملی، دکتر حمیدرضا پرنیان، در پاسخ به این پرسش که گواهی سپرده کالایی در بازارهای مالی دنیا چه جایگاهی دارد و اصولا آیا می‌تواند به‌عنوان ابزار سرمایه‌گذاری شناسایی شود؟ به خبرنگار مدار اقتصادی گفت: در سطح جهانی، گواهی سپرده کالایی (Commodity Deposit Certificate) یکی از ابزارهای مالی مهم به شمار می‌رود که به‌عنوان پل اتصال بازار کالا و پول شناخته می‌شود.
معاون توسعه راهبردی و سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی، افزود: در کشورهایی نظیر آمریکا، چین و هند، این گواهی‌ها نقش پررنگی در ارتقای شفافیت بازار، تسهیل معاملات فیزیکی کالا، تامین‌مالی تولیدکنندگان و مدیریت ریسک ایفا می‌کنند و به‌عنوان ابزاری قابل معامله در بورس‌های کالایی شناخته می‌شوند. استانداردهای دقیق کیفیت کالا، نظام انبارداری پیشرفته و چارچوب‌های حقوقی منسجم، پشتوانه اصلی اعتماد بازار به این ابزار هستند.
او در پاسخ به این پرسش که گواهی سپرده کالایی در ایران تا چه میزان با استانداردهای جهانی هم‌راستا است و چه مزیت‌ها و ریسک‌هایی دارد؟ گفت: در ایران، گواهی سپرده کالایی از سال ۱۳۹۴ با محوریت بورس کالای ایران آغاز شد و اکنون برای کالاهایی مانند طلا، نقره، زعفران، پسته، زیره و اخیرا محصولات صنعتی، فلزات اساسی و پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار از نظر ساختار مشابه مدل‌های بین‌المللی طراحی شده، اما هنوز با استانداردهای جهانی فاصله دارد و مهم‌ترین تفاوت‌ها در زیرساخت انبارداری منطبق با استانداردهای بین‌المللی و کم‌عمقی بازار ثانویه است. همچنین، محدودیت‌های مقرراتی و مالیاتی مانعی برای توسعه این ابزار هستند.
معاون توسعه راهبردی و سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی با اشاره به مهم‌ترین مزیت‌ها و ریسک‌های گواهی سپرده کالایی افزود: قابلیت نقدشوندگی بالا، کاهش نیاز به جابه‌جایی فیزیکی کالا، تامین‌مالی آسان از طریق وثیقه‌گذاری گواهی و شفافیت در قیمت‌گذاری، از مزیت‌های اصلی این ابزار هستند. در مقابل، ریسک‌های اصلی آن شامل ریسک کیفیت کالا، ریسک انبارش محصول (عدم رعایت استانداردها یا فساد کالا) و ریسک تغییر مقررات می‌شود.
حمیدرضا پرنیان ادامه داد: توسعه گواهی سپرده کالایی می‌تواند نقش مؤثری در عمق‌بخشی به بازار سرمایه داشته باشد؛ زیرا با تبدیل کالا به اوراق بهادار، امکان جذب سرمایه‌های خرد، افزایش شفافیت قیمت‌ها، کاهش واسطه‌گری غیرشفاف، مدیریت ریسک نوسانات قیمتی و تسهیل تامین مالی تولیدکنندگان فراهم می‌شود. این امر به‌ویژه در بخش کشاورزی و معدنی ایران، می‌تواند زنجیره تامین را کاراتر و شفاف‌تر سازد.
او با تاکید بر اینکه توسعه گواهی سپرده کالایی در ایران با چالش‌هایی روبه‌رو است، ادامه داد: ضعف نظام استاندارد انبارها، نبود بازارهای مشتقه فعال متصل به این گواهی‌ها، محدودیت حضور بازیگران مالی بزرگ و آگاهی کم فعالان، از جمله چالش‌های توسعه این ابزار در ایران هستند.
معاون توسعه راهبردی و سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی افزود: برای بهبود وضعیت، باید انبارهای استاندارد تحت نظارت رگولاتوری تقویت شوند، مقررات مالیاتی با درج مشوق‌های مالیاتی اصلاح شود، مشوق‌های سرمایه‌گذاری برای بازارگردانی تخصصی با هدف افزایش نقدشوندگی اعمال شود، آموزش عمومی درباره مزایای این ابزار گسترش یابد و همچنین ارتباط میان گواهی سپرده و ابزارهای مشتقه برای مدیریت ریسک و تعمیق بازار سرمایه برقرار شود.
