به گزارش ایران بورس ، چهارشنبه يازدهم خرداد ماه متن کامل گزارش
کميتة ريسک بورس اوراق بهادار منتشر شد.
کميتة ريسک در حدود شش ماه قبل شروع به کار کرد و مركب از كلية
مديران ”عمليات و نظارت“ سازمان بورس، سه تن از اعضاي هيئت‌مديره، و دو تن از
صاحب‌نظران و كارشناسان خارج از سازمان است (كه باتوجه به موضوع هر بار به جلسات
دعوت مي‌شوند). اين کميته زير نظر دبيرکل بورس فعاليت مي‌کند.
بر اساس گزارش منتشر شده برخي از مهم‌ترين اقدامات کميتة ريسک اين
موارد است:
1. مجموعه اقداماتي براي افزايش سهام شناور آزاد در شرکت‌هاي
پذيرفته شده در بورس
2. تلاش براي اصلاح شيوه‌هاي عرضة اوليه سهام.
3 تهية آييننامة تعهد پذيره‌نويسي اوراق بهادار
4. تهية آييننامة سبد سهام قابل‌معامله در بورس (exchange-traded
funds).
5. تهية مدارك لازم براي اعطاي كد به صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشاع.
6) تهية آييننامة شركت‌هاي سرمايه‌گذاري ويژه را آماده كرد،
7) استفاده از اوراق مشاركت براي شركت‌هاي سرمايه‌گذاري.
8) تهيه و تصويب آييننامة سبدگرداني ،
9. تهية منشور همكاري مشترك بورس اوراق بهادار با حرفة حسابداري که
به امضاي همة تشكل‌هاي حسابداري (يعني سازمان حسابرسي، جامعة حسابداران رسمي ايران،
انجمن حسابداران خبرة ايران، و انجمن حسابداري ايران) و نيز بورس رسيد.
10. تهية دستورالعمل ”باز و بسته‌كردن نمادها“.
11. اصلاح حجم مبنا و قائل‌شدن به تفاوت بين شركت‌هاي بزرگ و كوچك،
متن کامل گزارش کميتة ريسک به شرح زير است.
1- مقدمه
2- چشم‌انداز و برنامة دو سالة بورس
3- مصوبة 14/6/1383 هيئت‌مديره در زمينة كاهش ريسك از طريق تقويت
سرمايه‌گذاري بلندمدت، شفاف‌سازي، گسترش اطلاع‌رساني، و بسط نظارت در بورس
4- كميتة ريسك: شكل‌گيري، تركيب، و جلسات
5- اقدامات كميتة ريسك در راستاي تحقق مصوبة 14/6/1383
هيئت‌مديره
6- ساير اقدامات كميتة ريسك
7- خلاصه، جمع‌بندي و چشم‌انداز فعاليت‌هاي آتي
پيوست‌ها:
پيوست 1: متن مصوبة 14/6/83 هيئت‌مديره
پيوست 2: متن منشور همكاري مشترك بورس اوراق بهادار با حرفة
حسابداري 15/11/1383
پيوست 3: آييننامة فعاليت کارگزار معرف و کارگزار متعهد
پذيره‌نويسي در بورس اوراق بهادار
پيوست 4: نمودارهاي بيانگر ريسك
1. مقدمـه
از شروع فعاليت ”كميتة ريسك“ بورس اوراق بهادار اكنون حدود شش ماه
مي‌گذرد. طي اين مدت، اقدامات كميته متوجه كاهش ريسك بازار و تشويق سرمايه‌گذاري
بلندمدت به دو شيوة بررسي و تجويز اقدامات موردي و نيز توصية اقدامات بلندمدت و حتي
ساختاري در راستاي تصميمات شوراي بورس، هيئت‌پذيرش، هيئت‌نظارت، و به‌ويژه مصوبات
14/6/1383 هيئت‌مديره بوده است.
بديهي است وظيفة كميته كه تعيين خط‌مشي يا توصيه به اقدامي مشخص
است، نهايتاً توسط سازمان بورس به‌اجرا درمي‌آيد. بنابراين، اين گزارش به‌شرح فهرست
اقداماتي مي‌پردازد كه با نظر كميته و البته توسط بدنة اجرايي سازمان، جنبة عملي به
خود گرفته است.
2. چشم‌انداز و برنامة دو سالة بورس
در گزارش هيئت‌مديره به مجمع، به‌پيوست صورت‌هاي مالي سال 1381،
برنامه‌اي دو ساله براي توسعة بورس ارائه شده است. اين برنامه كه در جزوة مستقلي
تحت‌عنوان ”چشم‌اندازها و برنامه‌هاي دوسالة بورس،“ نيز آمده است، اهداف چهارگانة
زير را دنبال كرده است:
1. توسعة بازار با هدف دسترسي به عامة شهروندان
2. اصلاح ساختار مالكيت خانوارها و تقويت طبقة متوسط
3. كاهش ريسك، تقويت سرمايه‌گذاري بلندمدت، و شفافيت بازار
4. پيشبرد كار از طريق نيروهاي بازار و انجام معاملات
عادلانه
طي ماه‌هاي گذشته، سازمان اهداف مندرج در اين برنامه را دنبال كرده
است، و تصميمات شوراي محترم بورس، هيئت محترم پذيرش، هيئت نظارت، و هيئت مديرة
سازمان نيز كم‌وبيش راستايي با اهداف بالا داشته است. هرچند كه براي هدف دوم،
برنامه‌هاي اجرايي كمتري طراحي شده است، اما، بورس اقداماتي عمده براي تحقق‌بخشيدن
به سه بند ديگر انجام داده است. به‌نظر مي‌رسد كه اين برنامه كه تا پايان سال 1384
را پوشش مي‌دهد، حداقل تا پايان سال 1385 نيز توسط سازمان دنبال خواهد شد.
3. مصوبة 14/6/1383 هيئت‌مديره در زمينة كاهش ريسك از طريق تقويت
سرمايه‌گذاري بلندمدت، شفاف‌سازي، گسترش اطلاع‌رساني، و بسط نظارت در بورس
هيئت‌مديرة سازمان پس از گذشت دورة زماني حدود 12 ماه از اعلام
برنامه، و ارزيابي اجراي آن طي آن دوره، در مرداد و شهريورماه سال 1383، متني را
فراهم آورد كه نهايتاً در تاريخ 14/6/1383 به تصويب رسيد، و عنوان ”مصوبات
هيئت‌مديره درمورد گسترش اطلاع‌رساني، شفاف‌سازي، و بسط نظارت در بورس اوراق بهادار
تهران“ را به خود گرفت. از آن تاريخ به بعد، اقدامات سازمان در راستاي اجرايي‌كردن
آن مصوبه دنبال شده است. در گزارش حاضر نيز اعّم اقدامات انجام‌شده مبتني بر
توصيه‌هاي كميتة ريسك در چارچوب اين مصوبه است. پيوست 1 متن مصوبه را نشان مي‌دهد.
عناوين كلي (خط‌مشي‌هاي اصلي) منعكس در اين مصوبه به‌شرح زير است:
* ضرورت پافشاري بر انجام تعهدات پذيرش و افزايش سهم شناور آزاد
* اصلاح وضعيت عرضه‌هاي اوليه (IPO)
از طريق تهية دستورالعمل عرضة اوليه و آييننامة تعهد پذيره‌نويسي
* نحوة افزايش كارايي معاملات از طريق ارتقاي سرمايه‌گذاري
غيرمستقيم، منطقي‌كردن افزايش سرمايه‌ها، و كنترل بيشتر معاملات شركت‌هاي كوچك
* بسط نظارت از طريق استخدام نيروي انساني كارآمد، سازماندهي براي
نظارت درحين انجام معاملات، تقويت نظارت تالارهاي استاني، توسعة شبكة مشاوره،
تشكيلات سازماني، گسترش نظارت كارگزاري‌ها، و تمركز روي شركت‌هاي با
P/E
بالا
* بسط اطلاع‌رساني و توليد و ارائة اطلاعات بيشتر از طريق كنترل
شايعات، شفاف‌سازي ارزش‌هاي ذاتي سهام، ايجاد ارتباط الكترونيك با شركت‌ها براي
تسريع در انتشار اطلاعات، به صفر رساندن اطلاعات نهاني در داخل خود بورس، توجه به
اطلاعات مناسب هر گروه از فعاليت، تهية گزارش‌هاي ويژه، گزارش دقيق‌تر معاملات
گردشي، طراحي نظام جامع اطلاع‌رساني كارگزاري‌ها، و ارتباط وسيع‌تر با حرفة
حسابداري
* افزايش شفافيت از طريق تدقيق گروه‌بندي شركت‌ها و به‌ويژه تفكيك
شركت‌هاي هلدينگ از سرمايه‌گذاري و انتشار شركت‌هاي هلدينگ
* بسط جلسات كارشناسي با همة دست‌اندركاران بازار
* توجه به عرضه‌وتقاضاي اوراق بهادار در بازار به‌منظور جلوگيري از
كمبود نقدينگي و يا برعكس شكل‌گيري حباب قيمتي
4.كميتة ريسك: شكل‌گيري، تركيب، و جلسات
در راستاي اجرايي‌كردن مصوبات هيئت‌مديره، در كنار اقدامات سازمان،
”كميتة ريسك“ سازمان نيز از آبان‌ماه سال 1383 تشكيل شد. اولين جلسة كميته در روز
17/9/1383 تشكيل شد، و از آن زمان تا پايان روز 8/3/1384، كميته جمعاً 35 نشست
داشته است. اين كميته از شكل اولية غيررسمي آن فاصله گرفته است، و امروزه به‌شكل
يكي از كميته‌هاي فعال بورس، زيرنظر دبيركل سازمان، به فعاليت مشغول است.
كميتة ريسك مركب از كلية مديران ”عمليات و نظارت“ سازمان، سه تن از
اعضاي هيئت‌مديره، دو تن از صاحب‌نظران و كارشناسان خارج از سازمان (كه باتوجه به
موضوع هر بار به جلسات دعوت مي‌شوند)، و دبيركل سازمان است. از اعضاي محترم
هيئت‌نظارت نيز در كلية جلسات كميته دعوت به‌عمل مي‌آيد، و هيئت به صلاحديد خود، در
جلساتي كه مقتضي دانسته، شركت كرده است. جلسات كميته حداقل هر هفته يك‌بار و اغلب
در عصر روزهاي سه‌شنبه تشكيل مي‌شود. كميته داراي دبيري است كه صورت‌جلسات كميته را
تهيه مي‌كند. در مواردي كه تصميمات ويژه و اضطراري بايد اخذ شود، با دعوت فوري از
اعضا، در هر ساعت از روز، كميته ممكن است تشكيل شود.
5. اقدامات كميتة ريسك در راستاي تحقق مصوبة 14/6/1383 هيئت‌مديره
باتوجه به متن كامل مصوبة 14/6/1383 كه در پيوست 1 آمده است، در اين
بخش اقدامات انجام‌شده درمورد هر بند، به تفصيل شرح داده مي‌شود:
1-5. درمورد بند 1-1: براساس اين بند مصوبه، و از آن‌جا كه بالارفتن
درصد سهم شناور آزاد، امكان دستكاري در قيمت‌ها را كاهش داده، و به ثبات قيمت‌ها
مي‌افزايد، مصوبه‌اي تهيه شد و پس از اخذ تأييد هيئت‌پذيرش، جهت شوراي محترم بورس
ارسال شد. با اخذ اين مجوز، اكنون پذيرش شركت‌ها منوط به دادن تعهد براي رساندن سهم
شناور آزاد به 20% ظرف حداكثر 6 ماه است. سازمان نيز در جلساتي كه از اول سال 1384
با سرمايه‌گذاران و شركت‌هاي بزرگ بورسي (از قبيل خودروسازها، مجموعة بانك صادرات،
سپه، ملي، بنياد مستضعفان، …) داشته است، فهرست كامل شركت‌هايي را كه زير 20% سهم
شناور آزاد دارند، و به سرمايه‌گذار يا شركت دعوت‌‌شده مربوط است، در اختيار آن‌ها
مي‌گذارد.
به‌علاوه، مبتني بر مطالعات انجام‌شده و نهايتاً با كمك مشاوران
خارجي، براي اولين بار در تاريخ بورس، ارقام وضعيت سهام شناور آزاد شركت‌ها هر سه
ماه يك‌بار محاسبه شده، و در اختيار بازار قرار مي‌گيرد. از طريق جدول 7 گزارش
”نماگرهاي پاية بورس،“ اين اطلاعات به‌طور مرتب منتشر مي‌شود، و در اختيار مقامات
نظارتي و سرمايه‌گذاران قرار مي‌گيرد.
مقرر است در آينده در محاسبة شاخص بورس، از اين ارقام استفاده شود،
و شاخص‌هاي جديد بورس مبتني بر سهام شناور آزاد منتشر شود.
2-5. درمورد بند 2-1: تدبير موردنظر هيئت‌مديره در سازمان اِعمال
شده است، و همان‌طور كه در مصوبة محترم شورا نيز فرصت لازم به شركت‌ها داده شده است
تا سهم شناور آزاد خود را بالا ببرند، سازمان نيز در عمل از طريق مجموعة ابزارهاي
تشويقي، شركت‌ها را به افزايش درصد سهم شناور آزاد ترغيب كرده است. مهم‌ترين اقدام
سازمان در اين زمينه، تهية متن و اخذ تصويب شورا در مورد رابطة سهم شناور آزاد و
افزايش سرماية شركت‌ها بود. استدلال اين بود كه اگر مثلاً شركتي با سرماية 100
ميليارد ريال نمي‌تواند 20% سهم شناور آزاد داشته باشد، و به عامة مردم سهام خود را
بفروشد، درصورت افزايش سرمايه و فرضاً رسيدن به رقم 200 ميليارد ريال، حتماً
نمي‌تواند سهام شناور آزاد را به 20% برساند. بنابراين، اين مصوبه اكنون ابزار
تشويقي مناسبي است كه در اختيار سازمان است. شركت‌ها براي افزايش سرمايه انگيزه
دارند، و از مانع حداقل سهم شناور آزاد بايد عبور كنند.
3-5. درمورد بند 1-2: در مورد شيوه‌هاي عرضة اوليه كار مبسوطي در
مركز تحقيقات سازمان انجام شد. دستورالعمل تهيه‌شده در اين زمينه اكنون در اختيار
هيئت‌مديره است. به‌علاوه، باتوجه به تجربه‌هاي اخير خصوصي‌سازي در عرضة اوليه،
اقدامات بسياري در جهت هماهنگي با سازمان خصوصي‌سازي و سازمان سرمايه‌گذاري و
كمك‌هاي اقتصادي و فني ايران به‌عمل آمده است.
4-5. درمورد بند 2-2: آييننامة تعهد پذيره‌نويسي اوراق بهادار تهيه
شده است، و نسخه‌اي از ويرايش اول آن براي شوراي محترم بورس نيز ارائه شده است
(پيوست 4).
5-5. درمورد بند 1-3: درمورد تشكيل سبد سهام، سازمان از 5 روش،
اقدامات اجرايي خود را دنبال كرده است:
الف) تهية آييننامة سبد سهام قابل‌معامله در بورس (exchange-traded
funds).
اين آيين‌نامه تا مراحل نهايي تصويب رسيده است، و هنوز مجوز آن توسط شورا محترم
بورس به بورس اوراق بهادار داده نشده است.
ب) تهية مدارك لازم براي اعطاي كد به صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشاع.
در اين زمينه سازمان كلية مدارك را آماده كرده است، و در مورد موافقت سيستم بانكي
با عرضة اين محصول در شعب بانكي، بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران يك مجوز صادر كرده
است، و بورس در انتظار بانك ملي براي ارائة اين محصول است. درحال حاضر، 5 ناشر ديگر
درحال مذاكره با بورس‌اند تا صندوق‌هاي مشاع را شكل دهند.
ج) باتوجه به مشكل قانوني ابزارسازي، بورس آييننامة شركت‌هاي
سرمايه‌گذاري ويژه را آماده كرد، و پس از تصويب هيئت‌مديره، و هيئت‌پذيرش، به شورا
تقديم كرد. با تصويب اين مصوبه، اكنون شركت‌هاي سرمايه‌گذاري با سرعت بيشتري
مي‌توانند در بورس پذيرفته و فعال شوند. پروندة يك شركت سرمايه‌گذاري ويژه هم‌اكنون
در هيئت‌پذيرش و پروندة ده شركت سرمايه‌گذاري ويژه در سازمان دردست بررسي است.
د) استفاده از اوراق مشاركت براي شركت‌هاي سرمايه‌گذاري در اين
زمينه. متن اوليه تهيه شده و از وزارت صنايع نيز تأييد گرفته شده است. به‌علاوه،
متن براي سازمان برنامه و وزارت امور اقتصادي و دارايي ارسال شده است تا پس از
تأييد هر سه سازمان كه مسؤول آييننامة اوراق مشاركت بوده‌اند، متن نهايي جهت تصويب
هيئت محترم دولت ارسال شود.
هـ) آييننامة سبدگرداني نيز خوشبختانه در اين زمينه به تصويب رسيده
است، و سازمان در راستاي اجرايي‌كردن آن، با تأييد هيئت‌مديره، تا اين تاريخ براي
11 كارگزاري مجوز لازم را صادر كرده است.
6-5. درمورد بند 2-3: درمورد افزايش سرمايه‌ها پس از مصوبة
هيئت‌مديره، نه‌تنها سخت‌گيري‌هاي بيشتري اِعمال شد، بلكه درمورد عدم‌قبول تقاضاهاي
مبتني بر معاملات گردشي و معاملات انتقالي بين شركت مادر و شركت‌هاي تابعه، پس از
برگزاري جلسات متعدد، با حرفة حسابداري نيز به توافق رسيده شد.
براساس اين نشست‌ها، تصميم به ايجاد ارتباط وسيع‌تر با حرفة
حسابداري نهايتاً در 5 بهمن‌ماه سال 1383 به نتيجه رسيد و منشور همكاري مشترك بورس
اوراق بهادار با حرفة حسابداري تهيه و در نشستي كه دو روز كامل طول كشيد، به امضاي
همة تشكل‌هاي حسابداري (يعني سازمان حسابرسي، جامعة حسابداران رسمي ايران، انجمن
حسابداران خبرة ايران، و انجمن حسابداري ايران) و نيز بورس رسيد. متن كامل منشور
در پيوست 2 آمده است.
7-5. درمورد بند 3-3: شورا، هيئت‌مديره و همة دست‌اندركاران بازار
سرمايه درمورد باز نگاه‌داشتن نمادها تا حد ممكن به‌منظور افزايش نقدينگي بازار
اتفاق‌نظر دارند. در آييننامة معاملات نيز كه به تصويب شوراي محترم بورس رسيده
است، تهية دستورالعمل ”باز و بسته‌كردن نمادها“ لحاظ شده است. متن اولية اين
دستورالعمل تهيه شده، اما متأسفانه نهايي نشده، و هنوز به كميتة فرعي هيئت‌مديره
نرسيده است. بعد از تصويب اين كميته و تأييد بعدي هيئت‌مديره، امكان اجرايي‌شدن
دستورالعمل فراهم خواهد شد.
8-5. درمورد بند 4-3: در مورد اصلاح حجم مبنا و قائل‌شدن به تفاوت
بين شركت‌هاي بزرگ و كوچك، بحث‌هاي مفصل در كميتة ريسك سازمان و در نشست‌هاي مشترك
”مديران عمليات و نظارت“ به‌عمل آمده است. حاصل رايزني در اين زمينه، به‌ويژه با
شركت‌هاي بزرگ بورسي، آن بود كه با نظر خود شركت‌ها ”حجم مبناي“ پاره‌اي از
شركت‌هاي بزرگ به ارقامي كه براساس 10% سهم شناور آزاد محاسبه مي‌شود، كاهش يافته
است. اما تا اين تاريخ، درخواست بسياري از شركت‌هاي بزرگ آن است كه حجم مبنا با رقم
20% سهم شناور آزاد محاسبه شده و در مورد آن‌ها حجم مبنا تغييري نكند.
9-5. درمورد بند 1-4: در راستاي جذب نيروي انساني جديد، آزمون
گسترده در سطح 13 استان در كشور برگزار شد. مراحل استخدام افرادي كه در اين آزمون
نمرات بالاتر دريافت كرده‌اند، در سازمان در جريان است. براي تقويت واحد نظارت بر
بازار، غير از استخدام نيروي انساني، اصلاح تشكيلاتي نيز صورت گرفته است. با
اين‌همه، هنوز همة نيروهاي انساني لازم به استخدام درنيامده‌اند، و اين بند از
مصوبه، به‌طور كامل اجرا نشده است.
پيوست1
متن مصوبة 14/6/1383 هيئت‌مديره
به نام خدا
فهرست مصوبات مورخ 14/6/1383 هيئت‌مديره در مورد
گسترش اطلاع‌رساني، شفاف‌سازي، و بسط نظارت در
بورس اوراق بهادار تهران
هيئت‌مديرة سازمان بورس طي چند جلسه، به‌طور مفصل درمورد شفاف‌سازي،
تقويت نظارت، بررسي راه‌كارهاي جلوگيري از دستكاري در قيمت‌ها، و گسترش اطلاع‌رساني
مذاكره كرد، و نهايتاً در تاريخ 14/6/1383 جمع‌بندي مذاكرات خود را به‌شرح زير
خلاصه كرد، و به دبيركل مأموريت داد تا اقدامات لازم در اين زمينه‌ها را به‌عمل
آورد، و نتايج اقدامات را به هيئت‌مديره گزارش دهد.
1. ضرورت پافشاري بر انجام تعهدات پذيرش
1-1. همة اعضاي هيئت‌مديره بر انجام تعهدات تعيين‌شده در مرحلة
پذيرش براي هر شركت بورسي و بالابردن
free float
يا سهم شناور آزاد تأكيد داشتند. سازمان بورس با بررسي ارقام سهم شناور آزاد
مي‌بايد از شركت‌ها بخواهد كه به تعهدات پذيرش خود عمل كنند، و اطمينان حاصل كند كه
درصد بالاتري از سهم شركت‌ها، به سهم شناور آزاد بدل مي‌شود.
2-1. هيئت‌مديره معتقد است بالا رفتن سهم شناور آزاد كمك مي‌كند تا
ريسك دستكاري در قيمت‌ها كاهش يابد، و كارايي بازار افزايش يابد. هيئت‌مديره تصريح
كرد كه در انجام اين وظيفه، سازمان انعطاف لازم را به‌كار بندد، و تدبير لازم را در
اجرا اِعمال كند.
2. اصلاح وضعيت عرضه‌هاي اوليه (IPO)
1-2. درمورد ضرورت تعيين شيوة مناسب براي عرضه‌هاي اوليه (IPO)
جمع‌بندي شد. مقرر شد پيش‌نويس دستورالعمل مربوطه كه توسط سازمان تهيه شده و براي
تصميم‌گيري در اختيار هيئت‌مديره قرار گرفته است، در كميتة فرعي هيئت‌مديره نهايي
شود. هيئت‌مديره بسيار ضروري مي‌داندكه سازمان درمورد شيوه‌هاي مناسب عرضة اوليه
اخذ تصميم كند. در اين مورد، تصميم به عدم صدور مجوز براي فروش در 15 روز بعد از
عرضه مي‌بايد كاملاً اجرا شود؛ دو تجربة اخير در اين زمينه بسيار موفق ارزيابي شد.
2-2. آييننامة تعهد پذيره‌نويسي سهام در عرضه‌هاي اوليه در
اسرع‌وقت تهيه شود، و پس از تصويب هيئت‌مديره، براي شورا ارسال شود.
3. نحوة افزايش كارايي معاملات
1-3. براي كاهش ريسك بازار، و حمايت از سهامداران غيرحرفه‌اي طراحي
ابزارهاي جديد از قبيل سبد اوراق بهادار ضرورت دارد. فعاليت سرمايه‌گذاراني كه افق
بلندمدت دارند، مي‌بايد مورد حمايت قرار گيرند. روش‌هاي معقول مبتني بر بازار براي
كاهش با درصدگيري طراحي شود. سازمان در مورد اجرايي‌كردن موارد ذكر شده دستورالعملي
تهيه و به هيئت‌مديره ارائه خواهد كرد.
2-3. درمورد افزايش سرمايه‌هايي كه مبتني بر عايدات سرمايه‌اي حاصل
از فروش به شركت‌هاي تابعه است، بايد دقت بيشتري شود؛ بايد اطمينان حاصل شود كه
حسابرسان دراين مورد، ضمن رعايت استانداردهاي حسابداري، دقت‌هاي لازم را مبذول
مي‌دارند. سازمان موظف است در مورد افزايش سرمايه‌هاي مربوط به عايدات سرمايه‌اي
ناشي از انتقال به شركت‌هاي تابعه، حداكثر دقت‌هاي لازم را به‌عمل آورد.
3-3. براي توقف معاملات، دستورالعمل لازم تهيه شود و به‌تصويب
هيئت‌مديره برسد.
4-3. درمورد شركت‌هاي كوچك، درمورد حجم مبنا تجديدنظر شود. بالا
رفتن شديد قيمت سهام شركت‌هاي كوچك ايجاد موج مي‌كند، و اثر رواني آن‌ها مهم است.
افزايش قيمت بي‌روية شركت‌هاي كوچك گرچه در شاخص اثري ندارد، اما رفتار غلطي در
بازار ايجاد مي‌كند كه به سرمايه‌گذاري سالم صدمه مي‌زند. در اين مورد توسط سازمان
برنامة اجرايي تهيه شود.
4. تقويت نظارت
1-4. براي تقويت واحد ”نظارت بر بازار“ نيروهاي كافي بايد انتخاب و
استخدام شوند. درمورد 20 شركت بزرگ‌تر بورس، حداقل يك‌نفر از واحد ”نظارت بر
شركت‌ها“ مي‌بايد به هر شركت نظارت كند. روي 40 شركتي كه 75 درصد بازار را تشكيل
مي‌دهد، بايد تمركز جدي داده شود و هر شركت مسؤول معيني در سازمان داشته باشد، و
درمورد شركت‌هاي كوچك‌تر نيز كارشناسان مي‌بايد به‌ترتيبي عمل كنند كه اطلاعات
دريافتي از آن‌ها به‌طور دائمي دردسترس باشد. البته، ضرورت ندارد همة نيروهايي كه
واحد نظارت انتخاب مي‌كند، كارمند بورس باشند. مي‌توان بخشي از كار را به خارج داد
و outsource
كرد.
2-4. نظارت در حين انجام معاملات از طريق معاونت نظارت مي‌بايد
تقويت شود. درواحد ”نظارت بر بازار“ غير از نظارت بر عمليات، همزمان حداقل يك يا دو
نفر مي‌بايد بر صحت انجام معاملات و روابط معاملات (جهت جلوگيري از دستكاري در
نظامات بازار)، نظارت كنند و به ”ناظر اصلي بازار“ اطلاعات دهند.
3-4. نظارت بر معاملات تالارهاي استاني مي‌بايد تقويت شود، و واحد
”نظارت بر بازار،“ نظارت دقيق‌تري بر معاملات در اين تالارها به‌عمل آورد.
4-4. مشاوران رسمي‌اي كه نوعي مجوز دارند، مي‌بايد ايجاد و تقويت
شوند؛ توسعة شبكة مشاوره ضرورت دارد. حوزة نظارت بر مجموعة مشاوره بورس بايد قوي‌تر
شود. آييننامة ”مشاوره و سبدگرداني اختصاصي“ مي‌بايد پس از تصويب شوراي بورس، با
سرعت اجرايي شود.
5-4. نمودار سازماني بخش معاونت نظارت براي تقويت نظارت مي‌بايد به
روز درآيد و اصلاح شود؛ بايد اطمينان حاصل شود كه اين نمودار از كارايي بالايي
برخوردار است. دبيركل موظف است در جهت ايجاد هماهنگي بيشتر بين ”هيئت‌نظارت“ و
”معاونت نظارت“ و تقسيم كار دقيق حوزه‌هاي فعاليت آن‌دو تلاش وافر مبذول دارد.
6-4. نظارت بر كارگزاري‌ها با دقت بيشتري اِعمال شود و در اسرع‌وقت
نسبت به تهية
order book اقدام
شود و بر تخصيص‌هاي بعد از ساعاتِ كار بازار كارگزاران نظارت جدي اِعمال شود.
حسابرسان شركت‌هاي كارگزاري نيز در اين حوزه مسؤوليت‌هايي را برعهده گيرند.
نظام‌مند كردن معاملات ddd
ضرورت جدي دارد. اِعمال اين نظارت‌ها طبعاً با انعطاف لازم و باتوجه به محدوديت‌هاي
تكنولوژيك و نيز محدوديت‌هاي عرضة اوليه به‌عمل مي‌آيد.
7-4. روي شركت‌هايي كه عملياتي بالا دارند، مطالعه و بررسي جدي
صورت گيرد، و اين شركت‌ها موضوع بررسي‌هاي ويژه باشند و بر آن‌ها كنترل‌هايي اِعمال
شود، و نرخ رشد قيمت آن‌ها به‌طور جدي كنترل شود. به‌طور كلي، با شركت‌هايي كه
بالا دارند، چهار روش برخورد متصور است: (1) اطلاع‌رساني ويژه درمورد اين شركت‌ها،
(2) محدودكردن دامنة نوسان، يعني درمورد هاي بالا، دامنة نوسان كمتر يا دامنة
تغيير محدودتر شود، (3) افزايش حجم مبنا، (4) قائل‌شدن به دورة نگهداري (holding
period)
حداقل، يعني اگر سهامي را خريدند، مثلاً 30 روز نمي‌توانند آن را بفروشند. به اين
ترتيب، ريسك معاملة اين سهام بالا مي‌رود و از اين‌رو، سرمايه‌گذاران با حزم بيشتري
براي خريد آن‌ها تصميم مي‌گيرند. دستورالعمل اجرايي مربوطه توسط سازمان تهيه مي‌شود
و به‌تصويب هيئت‌مديره مي‌رسد.
5. بسط اطلاع‌رساني و توليد و ارائة اطلاعات بيشتر
1-5. درحال حاضر بسياري از سرمايه‌گذاران در ابهام معامله مي‌كنند؛
شايعات اهميت بيشتري از واقعيات يافته است. از اين‌رو، اين وضعيت مي‌بايد تغيير
كند. در اين راستا، مهم‌ترين وظيفة سازمان بورس اطلاع‌رساني براساس استانداردهاي
بين‌المللي است.
2-5. كار مقايسة ارزش ذاتي با قيمت بازار توسط كارشناسان معاونت
نظارت صورت گيرد و نظامي ايجاد شود كه اگر ارزش بازار از ارزش ذاتي فاصله گرفت، به
بازار علامت داده شود. البته، ارقام محاسبه‌شده منتشر نخواهد شد و براي بورس جنبة
محرمانه خواهد داشت، اما مهم است بورس به‌طور دائمي بداند چه شركت‌هايي از ارزش
ذاتي فاصله گرفته‌اند. هيئت‌هاي ويژه براي بررسي سهام شركت‌هايي كه به‌طور خاص مورد
ترديدند، و قيمت‌هاي بازار آن‌ها از قيمت‌هاي ذاتي فاصله گرفته است، به‌سرعت به
محل اعزام شوند. نحوة عمل در اين زمينه بايد به طرح اجرايي بدل شود.
3-5. شايعات و اخبار غيررسمي بايد توسط بورس دنبال شود و بلافاصله
از شركت‌ها خواسته شود صحت و سقم اين شايعات را روشن كنند، و بورس در مورد اين
شايعات، به بازار گزارش دهد. روشن‌كردن موقعيت سايت‌هاي مختلف، اعتراض نسبت به
سايت‌هايي كه شايعه توزيع مي‌كنند و برخورد مناسب با سايت‌ها و وبلاگ‌هاي متخلف
به‌منظور اطلاع‌رساني دقيق‌تر به مردم ضروري است. حداقل يك‌نفر در واحد ”نظارت بر
شركت‌ها“ مي‌بايد به‌طور تمام‌وقت با بررسي سايت‌ها، وبلاگ‌ها، و روزنامه‌ها،
اطلاعات و شايعات منتشره را بررسي كند، و براي انعكاس يا اطمينان از صحت و سقم
آن‌ها، با هماهنگي مدير مسؤول هر شركت در واحد ”نظارت بر شركت‌ها،“ اطلاعات لازم را
جهت انعكاس به سرمايه‌گذاران گردآوري كند.
4-5. ارتباط شركت‌ها و بورس براي انتقال اطلاعات مي‌بايد الكترونيك
شود و كلية اطلاعات بلافاصله بعد از دريافت روي سايت بورس برود، و منتشر شود.
اطلاعات مي‌بايد در فرمت مناسبي دريافت شود تا نيازي به اسكن و تهية فايل‌هاي سنگين
نباشد، و سرمايه‌گذاران با سرعت و سهولت به اين اطلاعات دست يابند. همزمان شركت‌ها
مي‌بايد مقيد به انتشار اطلاعات باشند تا سازمان بورس به داشتن اطلاعات محرمانه
محكوم نشود. تقويت اطلاع‌رساني مي‌بايد به‌گونه‌اي باشد كه اولاً هيچ اطلاعي در
اختيار سازمان نباشد كه همزمان به عامة سرمايه‌گذاران داده نشود. ثانياً، از همة
مجاري اطلاع‌رساني مي‌بايد استفاده شود. اطلاع‌دهي بايد ساماندهي بيشتري شود و
گزارش‌هاي ادواري بيشتري توليد شود. فرمت‌هاي اطلاع‌دهي بايد كامل شود و فرمت‌هاي
جديدي براي اطلاع‌دهي دربارة رشته‌هاي فعاليت جديد تهيه شود. درمورد ضمانت اجرايي
اطلاع‌رساني شركت‌ها فكر شود، و آييننامة انضباطي تهيه شود.
5-5. به‌طور دائمي اطلاعات خام براي تهية ارزش خالص دارايي‌ها (net
asset value)
مي‌بايد تهيه شود و درمورد شركت‌هايي كه لازم است، ازجمله شركت‌هاي سرمايه‌گذاري،
اين اطلاعات منتشر شود. توصيه مي‌شود
NAV را خود شركت‌ها
محاسبه كنند و انتشار يابد. سازمان بورس فرمت‌ها و فرم‌هاي لازم را براي تهية اين
گزارش‌ها آماده كند و در اختيار شركت‌ها قرار دهد. شركت‌ها در زمان انتشار
NAV،
مفروضات خود را توضيح دهند.
6-5. بازديد از و گفت‌وگو با شركت‌ها و صحبت رودررو با مديران
آن‌ها بايد افزايش يابد و به‌طور مداوم از شركت‌هايي بازديد شود كه قيمت آن‌ها مورد
ترديد است. براساس آن بازديدها، بايد گزارش‌هاي ويژة لازم تهيه و منتشر شود.
7-5. براي شركت‌هاي خدماتي، بانك‌ها، ليزينگ، بازرگاني، و شركت‌هايي
كه اصولاً بورس تجربة زيادي از نحوة كنترل آن‌ها ندارد، فرم‌هاي اطلاعاتي لازم تهيه
شود، و شيوه‌هاي گزارش‌دهي مناسب براي اين مجموعه‌ها تدارك شود، و نحوة گزارش‌دهي
آن‌ها تدقيق شود. در اين مسير از تجربة گزارش‌دهي دنيا استفاده شود.
8-5. گزارش دقيق از ”معاملات گردشي“ و اين‌كه چه كساني اين معاملات
را انجام مي‌دهند، بايد تهيه شود و انتشار يابد. از حسابرسان معتمد بورس بايد
درخواست شود نسبت به افشاي اين نوع معاملات در صورت‌هاي مالي شركت‌ها، اقدام كنند.
منظور از ”معاملات گردشي“ معاملاتي است كه در پايان تكميل چرخة انجام آن، مالكيت
اوراق بهادار تغيير نمي‌كند.
9-5. طراحي نظام گزارش‌دهي جامع و استاندارد براي فعاليت
كارگزاري‌ها با مشاركت جامعة حسابرسان و سازمان حسابرسي انجام شود، و از خدمات
حسابرسي در راستاي حصول اطمينان از صحت فعاليت كارگزاران استفاده شود.
10-5. رابطة با جامعة حسابرسي بايد تقويت شود. نيازهاي اطلاعاتي
بورس و سرمايه‌گذاران از حسابرسان مي‌بايد روشن شود. مي‌بايد به اين سمت حركت كرد
كه حسابرسان موضوعات مورد نياز بورس را به شكل گزارش‌هاي خاص منتشر كنند. ”كميتة
حسابرسي“ سازمان بورس مي‌بايد به‌طور جدي تقويت شود. سازمان مي‌بايد راه‌هاي مشاركت
در تعيين استانداردهاي گزارش‌دهي را دنبال كند.
11-5. مي‌بايد برخورد فعال‌تري در مجامع با شركت‌ها به‌عمل آيد و
اطمينان حاصل شود كه شركت‌ها در مجامع به‌طور مناسبي رفتار مي‌كنند. گزارش‌هاي
مجامع و خلاصة مذاكرات مجامع بلافاصله از طريق سايت بورس منتشر شود.
12-5. درمـورد شركت‌هـاي هلدينـگ، اطلاعـات همـة شركت‌هاي تابعـه و
پيوستـة مهم‌ـ اعم از بورسـي و غيربورسي‌ـ انتشار يابد، به‌گونه‌اي كه
سرمايه‌گذاران بتوانند از همة شركت‌هاي زيرمجموعة هلدينگ اطلاعات جامعي در اختيار
داشته باشند.
13-5. انتشار برنامة سه‌سالة شركت‌هاي بزرگ توليدي امكان‌سنجي شود،
و در صورت امكان، اين اطلاعات منتشر شود.
14-5. ارقام سهم شناور آزاد همة شركت‌ها، حداكثر ظرف 20 روز آينده
منتشر شود.
6. ساير موارد
1-6. حداقل هر دوماه يك‌بار با كارگزاران جلسات مستمري گذاشته شود و
ارزيابي وضعيت بازار سرمايه از ديدگاه آن‌ها نيز انجام شود. سازمان بورس در طراحي
دوره‌هاي آموزشي براي كارگزاران نيز فعال شود. از مديران شركت‌ها دعوت شود تا براي
ارائة اطلاعات به كارگزاران بيشتر در محل سازمان حضور يابند، و فعال‌تر باشند.
2-6. براي دادن حق‌انتخاب و جذب نقدينگي‌اي كه به بازار مي‌آيد،
بايد عرضه زيادتر شود. از طرف ديگر، براي مقابله با مشكلات احتمالي حاصل از عرضة
اضافه در زمان مناسب بايد وجوه جديد
(fresh
money)
وارد بازار شود. سازمان در اين حوزه‌ها مي‌بايد طرح اجرايي تهيه كند.
3-6. تصويب آييننامة بازارگرداني مي‌بايد دنبال شود، و در اسرع‌وقت
امكان اجرايي بازارگرداني فراهم شود، و روش‌هاي بازارگرداني رسمي اجرايي شود.
4-6. هيئت‌مديرة بورس دبيركل را موظف كرد كه به شركت‌هاي صنعتي
توصيه كند كه در داخل اين شركت‌ها از مديريت سبد سهام اجتناب شود، و كار مديريت سبد
در داخل مجموعه‌هاي صنعتي انجام نشود. به‌علاوه، متن اولية مصوبات لازم جهت اِعمال
اين محدوديت‌ها در مرحلة پذيرش، جهت تصويب شوراي بورس، تهيه شود.
پيوست2
متن منشور همكاري مشترك بورس اوراق بهادار با حرفة حسابداري
منشور همكاري مشترك بورس اوراق بهادار با حرفة حسابداري
15/11/1383
به‌منظور تقويت و تعميق بازار سرماية كشور، حمايت از حقوق
سرمايه‌گذاران، حفظ و ارتقاي سلامت و شفافيت بازار، و افزايش كارآمدي بورس اوراق
بهادار از طريق:
? ارتقاي كيفيت گزارش‌گري مالي و شفافيت اطلاعاتي شركت‌هاي
پذيرفته‌شده در بورس، واسطه‌هاي مالي، و ابزارهاي بازار سرمايه
? ارتقاي كيفيت حسابرسي اطلاعات مالي
? ارتقاي سطح دانش مالي و تحليل اطلاعات مالي توسط
دست‌اندركاران بازار سرمايه و حرفة حسابداري
امضاكنندگان زير (به‌نمايندگـي از شركت‌كنندگـان در سمينـار مورخ
15بهمن‌ماه 1383ـ فهرست پيوست) توافق كردند براساس مادة 5 آييننامة ضوابط مؤسسات
حسابرسي معتمد سازمان بورس اوراق بهادار مصوب 20/12/1380 شوراي بورس، ”هيئت همكاري
بورس با حرفة حسابداري“ را مشتركاً تشكيل دهند. اعضاي اين هيئت مركب از پنج نفرند
كه چهارنفر آنان با انتخاب رؤساي كميته‌هاي هيئت و با حكم دبيركل سازمان انتخاب
مي‌شوند. عضو پنجم دبير هيئت و رئيس دبيرخانة دائمي آن است كه توسط دبيركل سازمان
بورس انتخاب مي‌شود. دبيرخانة هيئت بخشي از بدنة اجرايي سازمان بورس است كه كلية
امور اجرايي هيئت يادشده و كميته‌هاي آن را برعهده دارد.
”هيئت همكاري بورس با حرفة حسابداري“ چهار كميته به‌شرح زير دارد:
1. كميتة ”استانداردها و دستورالعمل‌ها“
اعضاي كميته عبارت‌اند از:
سركار خانم دكتر ويدا مجتهدزاده، استاد دانشگاه
جناب آقاي مهرداد معروفي، به نمايندگي از جامعة حسابداران رسمي
ايران
جناب آقاي دكتر موسي بزرگ اصل، به نمايندگي از سازمان حسابرسي
جناب آقاي سيروس شمس، به نمايندگي از سازمان حسابرسي
جناب آقاي دكتر سيدحسين ميري، به نمايندگي از شركت‌هاي پذيرفته‌شده
در بورس
جناب آقاي ناصر پرتوي، رئيس دبيرخانة هيئت
وظايف كميته به‌شرح زير است:
1. شناسايي حوزه‌هايي كه به تدوين استانداردهاي حسابداري و حسابرسي
جديد نياز دارد و پيشنهاد آن‌ها به مرجع تدوين استانداردها
2. بررسي و نقد استانداردهاي حسابداري و حسابرسي موجود و ارائة
پيشنهادهاي اصلاحي به مرجع تدوين استانداردها
3. سفارش تدوين رهنمودهاي موقت براساس استانداردهاي مراجع حرفه‌اي
معتبر (ترجيحاً استانداردهاي بين‌المللي) با هماهنگي سازمان حسابرسي و ارجاع آن به
مراجع ذي‌ربط
4. كمك به تقويت فرآيند نظرخواهي و آموزش در مورد استانداردهاي
حسابداري و حسابرسي
5. كمك به تقويت تحقيقات براي تدوين استانداردهاي حسابداري و
حسابرسي جديد و تجديدنظر در استانداردهاي موجود
6. كمك به تدوين و بررسي پيش‌نويس آيين‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و
بخش‌نامه‌هاي بورس مربوط به حرفة حسابداري به‌منظور هماهنگي با استانداردهاي
حسابداري و حسابرسي
7. كمك به طراحي و پيشنهاد آيين‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، رويه‌هاي
اجرايي و بخش نامه‌هاي بورس مربوط به ارتقاي كيفيت صورت‌هاي مالي و عملكرد حسابرسان
8. كمك به تهيه و پيشنهاد نمونه صورت‌ها، گزارش‌ها، فرم‌ها،
رويه‌هاي متحدالشكل و ساير اطلاعات مالي مورد نياز بورس
9. ساير موارد ارجاعي توسط هيئت همكاري بورس با حرفة حسابداري
2. كميتة ”كنترل كيفيت خدمات مؤسسات حسابرسي معتمد بورس“
اعضاي كميته عبارت‌اند از:
جناب آقاي خسرو پورمعمار، به نمايندگي از سازمان كارگزاران بورس
اوراق بهادار
جناب آقاي احمد فاضلي، به نمايندگي از جامعة حسابداران رسمي ايران
جناب آقاي قدير موحدزاده، به نمايندگي از جامعة حسابداران رسمي
ايران
جناب آقاي عطاءا… مقبلي، به نمايندگي از سازمان حسابرسي
جناب آقاي هادي بيدختي، به نمايندگي از سازمان كارگزاران بورس اوراق
بهادار
جناب آقاي ناصر پرتوي، رئيس دبيرخانة هيئت
وظايف كميته به‌شرح زير است:
1. تجزيه و تحليل نتايج بررسي گزارش‌هاي حسابرسي به‌منظور حصول
اطمينان از حفظ كيفيت خدمات مؤسسات حسابرسي معتمد بورس طبق استانداردهاي حسابرسي
2. تجزيه و تحليل نتايج بررسي گزارش‌هاي حسابرسي و بازرس قانوني
به‌منظور حصول اطمينان از برخورد يكنواخت حسابرسان با استانداردهاي حسابداري، كافي
و مناسب‌بودن استانداردهاي حسابداري و حسابرسي، و تشخيص نيازهاي عمومي مؤسسات
حسابرسي به‌ويژه در زمينة آموزش
3. حصول اطمينان از حفظ كيفيت خدمات مؤسسات حسابرسي معتمد بورس و
اجراي استانداردهاي حسابرسي از طريق بررسي نتايج ارزيابي عملكرد مؤسسات حسابرسي و
رتبه‌بندي آن‌ها كه توسط جامعه حسابداران رسمي ايران اعلام مي‌گردد.
4. بررسي و ارزيابي كيفيت گزارشات حسابرسي ارجاعي از سوي سازمان
بورس، بررسي شكايات مطروحه درمورد گزارش‌هاي حسابرسي
5. ارجاع نتايج ناشي از بررسي‌هاي فوق به مراجع ذي‌صلاح
6. حصول اطمينان از رعايت آيين رفتار حرفه‌اي توسط حسابرسان
7. كمك به حسابداران شركت‌هاي ناشر و نهادهاي مالي به‌منظور ارتقاي
سطح گزارش‌گري و رعايت استانداردها از طريق پاسخ به استعلام‌ها و ساير روش‌ها
8. ساير موارد ارجاعي توسط هيئت همكاري بورس با حرفة حسابداري
3. كميتة پذيرش مؤسسات حسابرسي معتمد بورس
اعضاي كميته عبارت‌اند از:
جناب آقاي دكتر علي ثقفي، استاد دانشگاه
جناب آقاي مجتبي داودي، به نمايندگي از هيئت‌نظارت بورس
جناب آقاي اميرعلي خانخليلي، به نمايندگي از هيئت‌مديرة بورس
جناب آقاي لطفعلي لطفعليان صارمي، به نمايندگي از جامعة حسابداران
رسمي ايران
جناب آقاي مجيد روحاني‌نيا، به نمايندگي از سازمان حسابرسي
جناب آقاي ناصر پرتوي، رئيس دبيرخانة هيئت
وظايف كميته به‌شرح زير است:
1. بررسي شكايت‌هاي رسيده و اعلام‌نظر درمورد نتايج بررسي تخلفات و
شكايات واصله به بورس در ارتباط با گزارش‌هاي مالي و حسابرسي و ارجاع موارد مرتبط
به جامعة رسمي حسابداران
2. اتخاذ تصميم و ارائة پيشنهاد نسبت به موارد تهيه و يا پيشنهادشده
از طرف دبيرخانة كميتة هماهنگي بورس و حرفه
3. پيشنهاد براي تعيين ضوابط و دستورالعمل‌هاي پذيرش و حذف مؤسسات
حسابرسي
4. نظارت بر نگاهداري و به‌روزرساني بانك اطلاعاتي مؤسسات حسابرسي
5. بررسي گزارش‌هاي واصله درخصوص تداوم احراز شرايط توسط مؤسسات
حسابرسي پذيرفته‌شده
6. پذيرش و حذف مؤسسات طبق ضوابط و آيين‌نامه‌ها
7. بررسي علل تغيير مؤسسات حسابرسي معتمد بورس در شركت‌هاي
پذيرفته‌شده در بورس
8. ارتباط مستمر با كميته‌هاي كنترل كيفيت مجامع حرفه‌اي و ساير
مراجع قانوني ذي‌صلاح
9. ساير موارد ارجاعي توسط هيئت همكاري بورس با حرفة حسابداري
4. كميتة آموزش، پژوهش، فن‌آوري، و روابط بين‌الملل
اعضاي كميته عبارت‌اند از:
جناب آقاي مصطفي علي مدد، استاد دانشگاه
جناب آقاي داود مسگريان حقيقي، به نمايندگي از جامعة حسابداران رسمي
ايران
جناب آقاي عزيز عالي‌ور، به نمايندگي از سازمان حسابرسي
جناب آقاي فخاريان، به نمايندگي از انجمن حسابداران خبرة ايران
جناب آقاي ناصر پرتوي، به نمايندگي از انجمن حسابداري ايران
جناب آقاي ناصر پرتوي، رئيس دبيرخانة هيئت
وظايف كميته به‌شرح زير است:
1. آموزش‌هاي درون سازماني و برون‌سازماني براي مديران و
تصميم‌گيران شركت‌هاي پذيرفته‌شده، نهادهاي مالي، حسابداران و حسابرسان، و
كارشناسان و مديران بورس
2. تعيين نيازهاي آموزشي و همكاري در برگزاري و شركت در
كنفرانس‌ها، همايش‌ها، دوره‌هاي آموزش و بازآموزي، كارگاه‌ها و كلاس‌هاي آموزشي
به‌منظور ارتقاي سطح آگاهي‌هاي مالي و حسابداري
3. تدوين نظام امتيازبندي براي شركت دست‌اندركاران حرفة
حسابداري و بازار سرمايه در سمينارها، كلاس‌هاي آموزشي و فعاليت‌هاي پژوهشي
4. همكاري با نهادهاي بين‌المللي مالي و حسابداري و شركت
فعال در همايش‌هاي بين‌المللي
5. كمك و مشاوره در تهيه و انتخاب نرم‌افزارهاي مالي و
حسابداري
6. همكاري در تهية جزوه‌ها، كتاب‌ها، و نرم‌افزارهاي
آموزشي
7. همكاري در تعيين اولويت‌هاي پژوهشي براي محققان و
دانشجويان دوره‌هاي كارشناسي ارشد و دكترا و پيشنهاد حمايت مالي از مطالعات مالي و
حسابداري
8. شناسايي و همكاري در همة زمينه‌هاي مشترك مربوط به رابطة
بازار سرمايه با حرفة حسابداري كه در كميته‌هاي سه‌گانة قبلي به‌عنوان وظيفه تلقي
نشده است
9. ساير موارد ارجاعي توسط هيئت همكاري بورس با حرفة
حسابداري
رؤساي انتخابي كميته‌هاي بالا، اعضاي ”هيئت همكاري بورس با حرفة
حسابداري“ را تشكيل مي‌دهند. اعضايي از سازمان بورس اوراق بهادار بدون حق‌رأي
مي‌توانند در جلسات كميته‌هاي يادشده شركت كنند. هيئت همكاري بورس با حرفة حسابداري
وظايفي را كه لازم بداند بين كميته‌هاي يادشده توزيع مي‌كند، و درمورد نتايج حاصل
از كار كميته‌هاي يادشده، نهايتاً اخذ تصميم مي‌كند. تجديد انتخاب اعضاي كميته‌ها و
هيئت هر دو سال انجام مي‌شود.
سازمان حسابرسي جامعة حسابداران رسمي ايران
انجمن حسابداران خبرة ايران انجمن حسابداري ايران
سازمان كارگزاران بورس اوراق بهادار
پيوست 3
آييننامة فعاليت کارگزار معرف و کارگزار متعهد پذيره‌نويسي در بورس
اوراق بهادار
(ويرايش دوم/ج
–
10/3/1384)
تعاريف
مادة 1 اصطلاحات به كار رفته در اين آيين‌نامه به شرح زير است:
سازمان: سازمان كارگزاران بورس اوراق بهادار تهران است.
هيئت پذيرش: هيئت پذيرش اوراق بهادار است.
كارگزار: شركت كارگزاري عضو "سازمان" است.
عرضة اولية عمومي: عرضة اوراق بهادار به عامة سرمايه‌گذاران براي
اولين بار است.
عرضة اوليه در بورس: عرضة اوراق بهاداري است كه "عرضة اولية عمومي"
آن قبلاً خارج از بورس انجام شده، و براي اولين بار سهام جهت معامله در بورس عرضه
مي‌شود.
عرضة اوليه: اصطلاحي عام است كه شامل "عرضة اولية عمومي" و "عرضة
اوليه در بورس" هر دو مي‌شود.
کارگزار معرف: "کارگزاري" است که با براي پذيرش اوراق بهادار
شركت‌هاي متقاضي و "عرضة اولية" اوراق بهادار آن‌ها اقدام مي نمايد.
تعهد پذيره‌نويسي: تعهد خريد ماندة اوراق بهاداري است كه در "عرضة
اولية عمومي" در بورس ارائه شده و تا پايان دورة عرضه، فروش نرفته است.
کارگزار پذيره‌نويس: "کارگزار معرفي" است که با مجوز "سازمان، "
"تعهد پذيره‌نويسي" را نيز انجام مي‌دهد.
سنديكاي پذيره‌نويسي: مجموعه‌اي از "كارگزاران پذيره‌نويس" است كه
مشتركاً مسؤوليت "تعهد پذيره‌نويسي" را برعهده مي‌گيرند.
كارگزار پذيره‌نويس مُقدم: "كارگزار پذيره‌نويس" رابط سنديكاي
پذيره‌نويسي با "سازمان" است كه درصد بالاتري از مبالغ لازم براي ايفاي "تعهد
پذيره‌نويسي" را تأمين مالي مي‌كند.
اميدنامه: سندي است كه اهداف، نرخ بازدة مورد انتظار، شرايط و كلية
ويژگي‌هاي مربوط به اوراق بهادار موضوع "عرضة اوليه" را شرح مي‌دهد، و تصويري از
آيندة سرمايه‌گذاري براي تصميم‌گيري در اختيار سرمايه‌گذاران قرار مي‌دهد. اين سند
قبل از انتشار عمومي بايد به تأييد "سازمان" برسد.
حداكثر مساعي: تعهد "كارگزار معرف" به تلاش براي فروش هرچه بيشتر
اوراق بهادار به بهترين قيمت ممكن به عامة سرمايه‌گذاران. درصورت عدم موفقيت
"كارگزار معرف" به فروش تمام اوراق آمادة عرضه، كارگزار مسؤوليتي در قبال ماندة
موجودي اوراق ندارد.
شرايط اعطاي مجوز
مادة 2 اعطاي مجوز فعاليت "کارگزار معرف" توسط هيئت مديرة "سازمان"
صورت مي‌گيرد و متقاضي، به منظور دريافت مجوز مزبور، بايد با تکميل فرم‌هاي
طراحي‌شده توسط "سازمان،" تقاضاي خود را به "سازمان" ارائه دهد.
مادة 3 "کارگزار معرف" موظف است براي انجام امور مربوط به معرفي
شرکت‌ها به‌منظور پذيرش و "عرضة اولية عمومي" و يا "عرضة اوليه در بورس،" بخش
مطالعاتي و اجرايي جداگانه‌اي در شرکت کارگزاري خود و/يا شرکت تابعة مستقلي ايجاد
کند.
تبصرة 1: اعضاي هيئت‌مديره و مديرعامل شرکت تابعة موضوع اين ماده
بايد ضوابط بورس را بر طبق دستورالعمل مربوطه احراز نمايند.
تبصرة 2: درصورت تشكيل شركت تابعة مستقل، مسؤوليت انجام وظايف مندرج
در اين آيين‌نامه همواره با "كارگزار معرف" خواهد بود.
مادة 4 "کارگزار" متقاضي دريافت مجوز، مکلف است حداقل يک نفر با
گواهي‌نامة "تحليل‌گري در بازار سرمايه" را به صورت تمام وقت براي انجام امور مربوط
به معرفي شرکت‌هاي متقاضي پذيرش تعيين نمايد. درصورت تشکيل شرکت تابعه براي انجام
فعاليت ياد شده، مديرعامل آن بايد از ميان دارندگان گواهي‌نامة "تحليل‌گري در بازار
سرمايه" انتخاب شود.
تبصره: در صورتي که به تشخيص "سازمان" تعداد دارندگان گواهي‌نامة
"تحليل‌گري در بازار سرمايه،" کافي نباشد، "کارگزار معرف" مي‌تواند مديرعامل شرکت
تابعه و کارشناس موضوع مادة 4 را از ميان دارندگان گواهي‌نامة "اصول مقدماتي
کارگزاري" انتخاب کند.
مادة 5 "سازمان" ظرف حداكثر 30 روز پس از دريافت مدارك متقاضي، نظر
هيئت مديره را به وي ابلاغ مي‌کند. در صورت اعطاي مجوز به متقاضي، وي حداکثر 60 روز
پس از دريافت مجوز، ملزم به تشکيل و تجهيز بخش مربوطه و ارائة خدمات است.
مادة 6 حداقل سرماية مورد نياز براي اعطاي مجوز فعاليت به "کارگزار
معرف" 10 ميليارد ريال مي‌باشد.
مادة 7 مجوز فعاليت "کارگزار معرف" براي دورة دوساله اعطا مي‌شود و
پس از اتمام دورة مزبور، مجوز قابل تمديد است.
تبصره: هزينة اعطا و تمديد مجوز فعاليت "کارگزار معرف" توسط شوراي
بورس تعيين و دريافت مي‌شود.
مادة 8 شرايط و مراحل اعطاي مجوز به "کارگزار پذيره‌نويس" همانند
"کارگزار معرف" است، با اين تفاوت که حداقل سرماية مورد نياز براي اعطاي مجوز مزبور
30 ميليارد ريال مي‌باشد.
مادة 9 اعطاي مجوز "كارگزار پذيره‌نويس" به كارگزاري كه قبلاً مجوز
"كارگزار معرف" را نداشته است، به‌معناي اعطاي همزمان هر دو مجوز است.
الزامات و چگونگي ارائة خدمات "کارگزار معرف"
مادة 10 جزئيات ارائة خدمات توسط "کارگزار معرف" به هر شرکت متقاضي
پذيرش بايد در قرارداد جداگانه‌اي تعيين شود. اين قرارداد که تعهدات و حقوق دو طرف
را مشخص خواهد کرد، بايد موارد زير را پوشش دهد:
– خدمات قابل ارائه توسط "کارگزار معرف، به‌شرح مادة 12
آيين‌نامه"
– تعيين ميزان کارمزد "کارگزار معرف،"
– تعهدات شرکت متقاضي پذيرش شامل ارائة اطلاعات و مدارک
مورد نياز براي رسيدگي به درخواست پذيرش براساس آييننامة شرايط و ضوابط پذيرش
اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار،
– تعيين دورة قرارداد و شروط احتمالي اتمام پيش از موعد
آن،
– تعيين داور به منظور رسيدگي به اختلافات احتمالي.
تبصره: هر قرارداد حداقل در دو نسخه تنظيم مي‌شود و شرکت متقاضي
پذيرش و "کارگزار معرف،" هر کدام يک نسخه از قرارداد را در اختيار خواهند داشت.
"کارگزار معرف" مکلف است حداکثر 7 روز کاري پس از تنظيم قرارداد، رونوشت قرارداد را
براي "سازمان" ارسال دارد.
مادة 11 "کارگزار معرف" ملزم است 8 درصد از کارمزد قرارداد موضوع
مادة 10 را بابت حق رسيدگي، و نظارت به "سازمان" پرداخت نمايد.
مادة 12 "کارگزار معرف" مکلف به ارائة خدمات زير است:
1- آشناساختن مديران و سهامداران عمدة شرکت متقاضي پذيرش با
فرآيند پذيرش، قوانين، مقررات و آيين‌نامه‌هاي مرتبط با اين فرآيند،
2- تهيه و تنظيم مدارک و مستندات مورد نياز "هيئت پذيرش"
براي بررسي درخواست پذيرش،
3- تهيه و تنظيم گزارش مقدماتي در مورد وضعيت عمومي شرکت در
چارچوب استانداردها و ضوابط اعلام‌شده از سوي "سازمان،"
4- انجام هماهنگي‌هاي لازم براي بازديدها و برگزاري جلسات
مشترک "سازمان" و "هيئت پذيرش" با مسؤولان شرکت،
5- تطبيق و اصلاح مواد اساسنامة شركت مطابق اساسنامة نمونة
شركت‌هاي پذيرفته‌شده در بورس،
6- تهية "اميدنامه"
7- پيگيري موارد مربوط به پذيرش و فراهم‌آوردن مقدمات لازم
جهت انجام معاملة اوراق بهادار شرکت در هنگام پذيرش،
8- تهية گزارش توجيهي تعيين قيمت اوراق بهادار شرکت،
9- بازاريابي براي فروش ميزان توافق‌شدة اوراق بهادار موضوع
قرارداد يادشده در مادة 10 با رعايت "حداكثر مساعي."
مادة 13 "کارگزار معرف" مکلف است يك نفر از كارشناسان خود را براي
انجام پيگيري‌هاي لازم در طول مدت بررسي تقاضاي پذيرش شرکت به "سازمان" معرفي کند.
الزامات و چگونگي ارائة خدمات "کارگزار پذيره‌نويس"
مادة 14 "کارگزار پذيره‌نويس" علاوه بر ارائة خدمات "کارگزار
معرف،" به انجام موارد زير نيز متعهد مي‌باشد:
1- "سازمان" را از داشتن منابع، وثايق و امكان تأمين مالي
توسط خريداران بالقوه به‌منظور عمل به تعهدات پذيره‌نويسي خود در انجام هر قرارداد
مطمئن سازد،
2- آن بخش از اوراق بهادار ناشر را که در عرضة اوليه
به‌فروش نرسيده و مطابق قرارداد با ناشر، متعهد پذيره‌نويسي آن شده است، خريداري
کند.
تبصرة 1: حداکثر مبلغ "تعهد پذيره‌نويسي" 25 برابر ارزش ويژة
"کارگزار پذيره‌نويس" خواهد بود.
تبصرة 2: تأمين منابع مالي مورد نياز به‌منظور انجام "تعهد
پذيره‌نويسي" در قالب عقد قرارداد بين "کارگزار پذيره‌نويس" و گروهي از مؤسسات مالي
مجاز مي‌باشد.
مادة 15 در صورتي‌كه منابع مالي لازم براي "تعهد پذيره‌نويسي" عرضة
اوليه ارقام معتنابهي باشد، عرضه مي‌تواند از طريق "سنديكاي پذيره‌نويسي" انجام
شود. فرم قرارداد مربوط به مشاركت "كارگزاران پذيره‌نويس" در سنديكا توسط "سازمان"
تهيه و در اختيار اعضاي سنديكا قرار مي‌گيرد. "كارگزار پذيره‌نويس مقدم" همواره
رابط "سنديكاي پذيره‌نويسي" با "سازمان" است، و در قبال كلية تعهدات يادشده
پاسخ‌گوست.
مادة 16 در عرضة اوراق بهادار، "كارگزار معرف" و "كارگزار متعهد
پذيره‌نويسي" ممكن است كارگزاري واحد و يا دو "كارگزار" متفاوت باشند.
امتيازات "کارگزار معرف" و "کارگزار پذيره‌نويس"
مادة 17 عرضة سهام شرکت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار براي
اولين بار از طريق "کارگزار معرف" يا "کارگزار پذيره‌نويس" انجام مي‌شود.
مادة 18 عرضة عمدة سهام و حق‌تقدم شرکت در بورس اوراق بهادار به مدت
يک سال از طريق "کارگزار معرف" يا "کارگزار پذيره‌نويس" صورت مي‌گيرد.
شرايط تعليق و لغو مجوز
مادة 19 در صورتي‌كه "کارگزار معرف" شرايط اعطاي مجوز را نقض كند،
"سازمان" مي‌تواند تا احراز مجدد آن شرايط، فعاليت وي را معلق كرده و مهلت زماني
معيني براي احراز شرايط مزبور تعيين کند. در صورت عدم احراز شرايط در مهلت
تعيين‌شده، مجوز لغو خواهد شد.
مادة 20 "سازمان" مي‌تواند در صورت قصور "کارگزار معرف" از انجام
وظايف تعيين‌شده در اين آيين‌نامه، تمهيدات انضباطي را از اخطار تا لغو مجوز فعاليت
"کارگزار معرف،" اعمال کند.
مادة 21 در صورت درخواست "کارگزار معرف" براي لغو مجوز، "سازمان"
حداكثر در مدت 15 روز كاري به اين درخواست رسيدگي خواهد كرد و تا زمان اعلام نظر
"سازمان،" "کارگزار معرف" همچنان ملزم به انجام وظايف خود است. در اين حالت،
"کارگزار معرف" مکلف است تعهدات موضوع قرارداد خود را به پايان رسانيده يا به
"کارگزار معرف" ديگري سپرده و تمام مخارج لازم در اين زمينه را بپردازد.
تبصره: در صورتي که "کارگزار معرف" از انجام تعهدات خود اجتناب کند،
"سازمان" مي‌تواند مجوز کارگزاري وي را تا انجام تعهدات به‌حالت تعليق درآورد.
مادة 22 شرايط تعليق و لغو مجوز "کارگزار پذيره‌نويس" همانند
"کارگزار معرف" است.
مادة 23 دستورالعمل‌هاي اجرايي اين آيين‌نامه با تصويب هيئت‌مديرة
"سازمان" معتبر و قابل‌اجرا مي‌باشد.