بازار بکر و پرتوان ایران می تواند برای سرمایه گذاری جذاب و پرکشش باشد. استقبال شرکت های بین المللی پس از توافق هسته ای ایران با ورود هیات های عالی رتبه اقتصادی از کشور های اروپایی، آسیایی و آفریقایی به ایران، گواه این نظر است که بازار ایران علاوه بر جمعیت 80 میلیون نفری خود، شاهراه بازارهای کشور های حاشیه خلیج فارس و دریای خزر به حساب می آید که می تواند بازار 300 میلیون نفری را برای جذب سرمایه گذاران ایجاد کند. ایجاد امنیت و فرصت های سرمایه گذاری محور گفت و گویی است که نشریه اقتصادی سفیر تجارت با دکتر غریب پور انجام داده است.
به نظر شما راهکارهای استفاده از فرصت های سرمایه گذاری برای بهینه سازی این فرصت ها چیست؟
انتخاب بهترین فرصتهای سرمایه گذاری از میان فرصتهای موجود بنحوی که دارایی سرمایه گذاران و ذینفعان را حداکثر کنند مستلزم شناخت کامل از بازار و رصد زمینه های مختلف سرمایه گذاری، شناسایی گزینه ها و موارد بهینه تر از بین فرصتهای موجود (از جمله مهمترین شاخص های تشخیص سرمایه گذاری بهینه فرصتهایی است که شاخص نرخ بازده داخلی طرح(IRR) و سرمایه گذار بالاتر(IRRE)، خالص ارزش فعلی بالاتر و دوره بازگشت سرمایه کوتاه تری داشته باشند) و در نهایت انتخاب فرصتهای سرمایه گذاری بر اساس محدودیتهای مالی و بودجه ای موجود، می باشد. تغییر رویکرد اقتصاد از منبع محور به اقتصاد دانش محور موجب شده تکنولوژی و دانش به عنوان عاملی مهم در کنار مزیت نسبی در منابع طبیعی از اهمیت برخوردار گردد. شرکت ها برای ادامه حیات تجاری خود در عرصه رقابت مجبور به گسترش فعالیت های خود از طریق استفاده از فرصتهای سر مایه گذاری جدید هستند و برای استفاده از فرصت های سرمایه گذاری جدید نیاز به منابع مالی دارند. با توجه به محدودیت منابع مالی، شرکتها باید به گونه ای عمل کنند تا ضمن استفاده بهینه از فرصت های سرمایه گذاری مناسب، زمینه لازم برای کم هزینه ترین تأمین مالی خارج از شرکت (مانند استفاده از تسهیلات) را فراهم کنند. بر همین اساس هزینه تأمین مالی شرکتها نیز یکی از عوامل مهم تعیین کننده در استفاده از فرصتهای سرمایه گذاری است. یک فرصت سرمایه گذاری با بازدهی یک رقمی ممکن است برای شرکتی که در کشوری توسعه یافته که تأمین مالی آن با هزینه پایین تری انجام پذیرفته مناسب باشد اما مشابه همین پروژه برای شرکتی که در کشور دیگری با هزینه تأمین مالی بالا، نرخ تورم بالا، و ریسک حقوقی و سیاسی بالایی به فعالیت می پردازد، مناسب نباشد. به طور کلی در استفاده از فرصتهای سرمایه گذاری باید بهترین فرصت سرمایه گذاری بر اساس شرایط کشور، شرکت و مدیران آن با توجه به محدودیت بودجه و هزینه های تأمین مالی آن انتخاب گردد.
به نظر شما راهکارهای جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی در فرآیند توسعه کشور چه می تواند باشد؟
مهمترین راههای جلب سرمایه گذاری داخلی و خارجی عبارتست از: حذف مقررات، بروکراسی پیچیده و بعضی رویه های دست و پاگیر و موازی کشور، ایجاد اطمینان و تضمین بلندمدت به سرمایه گذاران در خصوص عدم تغییر قوانین، اولویت بندی طرح هایی که کشور درآنها مزیت نسبی دارد و اعطای امتیازات خاص به طرح های با اولویت بالا، ایجاد زیرساختهای لازم برای سرمایه گذاری(راه ارتباطی، آب، انرژی و…)، تک نرخی کردن نرخ ارز با رعایت جوانب مربوطه و کاهش ریسک نوسانات نرخ تسعیر ارز، تسهیل شرایط دریافت تسهیلات از بانکهای داخلی برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی، شکستن انحصار و رفع تبعیض بین بخش دولتی و شبه دولتی با بخش خصوصی، بخشودگی های مالیاتی و بیمه ای، مشوق های تولیدی و صادراتی برای سرمایه گذاران، تخصیص بودجه و الزام بخش دولتی در پرداخت بدهی ها به بخش خصوصی، عضویت ایران در پیمان های جهانی تجارت مانند WTO و پیمان های قوی تجاری دو جانبه در راستای صادرات به برخی بازارهای هدف، انتشار سریع و شفاف اطلاعات مالی و استفاده از نرم افزارهای نوین و به روز دنیا جهت انتشار اطلاعات می باشد. در فضای اقتصاد ما می بایست کسب و کارها به راحتی قابلیت شروع داشته باشند، حقوق مالکیت به بهترین شکل رعایت گردد. اجرای قراردادها از تضمین کافی برخوردار باشد، نظام اعتبارات و مالیاتی کشور از ثبات لازم برخوردار باشد. مرز تفکیک قوا در مسئله رشد اقتصادی کاملاً شکسته شود و قوای سه گانه علاوه بر حفظ استقلال خود به منظور توسعه کشور درهم تنیده رفتار کنند.
برای جلب سرمایه گذاری به نظر شما ضرورت های رشد پایدار و شناسایی مزیت های سرمایه گذاری کشور چیست؟
یکی از ضرورت های رشد پایدار و بالا در کشور برخورداری از یک مکانیزم و نظام تامین مالی مناسب جهت ورود سرمایه های جدید به چرخه تولید کشور است. به همین منظور تدوین برنامع جامع ومدون برای جلب سرمایه گذاری لازم به نظر می رسد، برنامه هایی که سعی در شناساندن مزیت های ایران به سرمایه گذاران داشته باشند. مهمترین مزیت های اقتصادی کشور که میتوانند بازار ایران را برای ورود سرمایه جذاب سازد عبارتند از: انرژی و سوخت ارزان، میزان دستمزد حقیقی پایین نیروی کار در ایران (به نسبت سایر کشورهای مطرح منطقه و توسعه یافته)، محور ترانزیتی بودن و موقعیت مناسب ایران جهت دسترسی به بازار کشورهای همسایه که البته باید با برنامه های جامع و مدون خطوط ارتباطی به خصوص خطوط ریلی کشور گسترش یابد همچنین بکر بودن بازار ایران زیرا بازار بسیاری از کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه اشباع شده و شدت رقابت سرمایه در آنجا بالاست. لذا بازارهای بکر و دور از دسترسی مانند بازار ایران، اگر شرایط بنیادی و پایهای مناسب داشته باشد، بسیار مستعد جذب سرمایه است. چرا که سود انحصاری بالایی را برای سرمایه گذار به ارمغان میآورد.
برنامه های جذب سرمایه های خارجی می بایست با اولویت انتقال تکنولوژی به کشور باشد و این مورد از اهمیت بالایی برای سیاست گذاران برخوردار است. همچنین برنامه ای جامع برای تامین مالی مناسب در کشور باید تدوین شود که در کنار تامین مالی خارجی و تقویت آن، بازار سرمایه نیز نقش پُررنگ تری را در جذب سرمایه بپذیرد و نقش برجسته تری داشته باشد، در عین حال لازم است تا ریشه های مشکلات مالی در نظام بانکی هم به صورت مناسب بررسی و با برنامه ای جامع رفع شود. اصلاح قوانین، حذف مقررات و رویه های پیچیده و ایجاد امنیت برای سرمایه های داخلی و خارجی نیز می بایست مورد توجه ویژه قرار گیرد. سرمایه گذاری های مولد اصالتاً سرمایه گذاری های فراری هستند و ذاتاً نگاه محتاطانه و بدبینانه ای دارند اما در مقابل سرمایه گذاری های رانتی به طور چشمگیری به دنبال فضای اقتصادی متشنج و غیرقابل کنترل هستند چون تنها در این شرایط می توانند کسب منفعت نمایند.
برای تسهیل سرمایه گذاری به نظر جنابعالی مجلس و دولت چه اقداماتی می توانند انجام دهند؟
مجلس شورای اسلامی به عنوان رکن قانون گذاری کشور باید با اصلاح برخی از قوانین برای ارتقای سرمایه گذاری خارجی و فضای کسب و کار کشور ، حضور بخش خصوصی داخلی و خارجی را پررنگ کند. درحال حاضر عدم وجود بخش خصوصی توانمند از جمله مشکلات فراروی اقتصاد کلان کشور است و تفاوت مزیتها و مشوقهای سرمایه گذاری خارجی کشورهای مختلف باید در مجلس و دولت مطرح شود تا در راستای تسهیل سرمایه گذاری خارجی، گامهای مؤثر و اجرایی برداشته شود. با توجه به اینکه سند چشم انداز 20 ساله ایران موضوع تأثیرگذار در همه زمینه ها از جمله جایگاه اقتصادی کشور است، لازم است مشکلاتی قانونی فراروی سرمایه گذاری خارجی جهت دستیابی به اهداف این سند چشم اندار با تعامل مثبت و هماهنگی مجلس و دولت حل شود. کمک به ارتقای زیرساختهای اقتصادی کشور (برق وانرژی، آب، توسعه راههای کشور و…) با همکاری مجلس و دولت امکان پذیراست و نقش موثری جهت تسهیل سرمایه گذاری بخش خصوصی خواهد داشت.
سایر انتظاراتی که از مجلس و دولت برای تسهیل سرمایه گذاری وجود دارد شامل: برگزاری همایشهای داخلی و خارجی از طرف دستگاههای اجرایی کشور، تا افکار عمومی را با مزایای سرمایه گذاری در کشور آشنا سازد، حذف قوانین، رویه ها و آیین‌نامه‌های دست و پاگیری که برای حضور بخش خصوصی وجود دارد، تسهیل ورود کشور به سازمانهای بین المللی از جمله سازمان تجارت جهانی، تک نرخی نمودن نرخ ارزبا رعایت جوانب مربوطه، بخشودگیهای مالیاتی و بیمه ای یا مشوق های تولیدی و صادراتی برای سرمایه گذاران، پرداخت بدهی های دولت به بانک ها و پیمانکاران خصوصی، کاهش نرخ بهره تسهیلات اعطایی به بخش خصوصی و بخشش جرایم دیرکردی که ناشی از شرایط کلی اقتصاد کشور باشد، ایجاد بیمه های قابل اتکا برای سرمایه گذاران داخلی وخارجی، است.