گزارش اقتصاد کلان و کاهش فقر در
ایران حاکی است: در دوره 83_ 1379 اقتصاد ایران در مقایسه با سالهای پس از انقلاب
در اواخر دهه 1350 از ثبات بیشتری برخوردار بوده است
به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از گزارش اقتصاد کلان و کاهش فقر در ایران تهیه شده
از سوی سازمان مدیریت و سازمان ملل، نخستین دهه پس از انقلاب ایران شاهد مشکلات
زیادی نظیر فرار سرمایه و نیروی کار بسیار ماهر و کیفی و جنگ تحمیلی با عراق بود.
در این دوره رشد اقتصادی پایین و رشد جمعیت بسیار بالا بود. از این رو، رشد درآمد
سرانه کشور کاهش یافت.
بنا بر این گزارش، سیاستهای اقتصادی کلان که از سال 1368 براساس برنامه سوم توسعه
در کشور اجرا شده نقش محوری را در عملکرد اقتصادی ایفا کرده است. برنامه اول توسعه
( 72 _ 1368 ) آغازگر تغییر استراتژیک در مسیر آزادسازی اقتصادی بود. دولت بخش
خصوصی را با آزادسازی سیاست های کلان تشویق کرد. هرچند رشد اقتصادی در برنامه اول
توسعه بالا بود اما مشکلات متعددی در رابطه با پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، بخش خارجی
و تورم ایجاد شد. بروز این مشکلات در کشور منجر به اعمال چندین سیاست کنترلی در
برنامه دوم توسعه شد.
ایجاد نظام چند ارزشی ارز، اعمال نظام سهمیه‌بندی ارزهای خارجی، اعمال کنترل بر
واردات و صادرات، از سرگیری طرح کنترل قیمت‌ها و معرفی سیاستهای پولی کاهش دهنده
سطح قیمت‌ها سیاستهای کنترلی برنامه دوم بود.این اقدامات به تغییر مسیر بنیادی در
راهبردها و استراتژی‌ها در برنامه دوم توسعه دلالت می‌کند. با این حال، با روی
کارآمدن دولت جدید در نیمه برنامه دوم اولویت‌های برنامه دستخوش تغییر شد. موانع
سرمایه‌گذاری خارجی به سرعت برطرف شد و بهبود در روابط با کشورهای عضو اوپک به
تثبیت قیمت نفت در بازار جهانی انجامید. اما، بحران جنوب شرق آسیا در اواخر دهه
1370 سطح تقاضا برای نفت ایران را کاهش داد.
این گزارش حاکی است در بخش سرمایه‌گذاری، دولت پس از پایان جنگ بازسازی را آغاز
کرد. در دوره 72- 1368 رشد چشمگیری در سرمایه‌گذاری بخش دولتی ایجاد شد. این
سرمایه‌گذاری‌ها در اثر احیا و افزایش تولید نفت ایجاد شده بود که به نوبه خود حاصل
بازسازی زیرساخت‌ها و تجهیزات ضروری، به ویژه در بخش‌های مرتبط با صادرات و تولید
در فلات قاره بود. سیاستهای انسباطی مالی به کاهش شدید بودجه منجر شد. کسری جاری
بودجه نیز از کمتر از 1 میلیارد دلار درسال 1369 به کسری انباشتی 8/21 میلیارد
دلاری در سالهای 72_ 1370 رسید. رشد قابل توجه واردات ( 26 درصد ) در سال 72_1370
عامل ایجاد این کسری بود. به هر حال، به دلیل بدهی خارجی بالا، مقررات ارزی تشدید
شد و واردات در سال 1373 بالغ بر 35 درصد سقوط کرد.
همچنین در این سال خالص صادرات رشد قابل توجهی داشت که علت اصلی آن نه افزایش
صادرات بلکه کاهش واردات بود. دوره 1379_ 1374 به مدیریت بحران بدهی‌ها منجر به
کاهش رشد شد. کاهش درآمدهای نفت درسال 1377 به این بحران دامن زد. افت شدیدی نیز در
مصارف سرمایه‌ای تاخیر قابل توجهی در پروژه‌های سرمایه‌گذاری دولتی ایجاد شد. نرخ
رشد سرمایه‌گذاری در بخش دولتی در سال 1379 _ 1374 کمتر از 2 درصد بود. در دوره 83_
1379 اقتصاد ایران در مقایسه با سالهای پس از انقلاب در اواخر دهه 1350 از ثبات
بیشتری برخوردار بوده است. در این دوره رشد اقتصادی سالانه حدود 6 درصد بوده، تورم
کاهش یافته و سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی و دولتی رونق گرفته است. در سال 1373 ،
بدهی ایران معادل 34 درصد درآمد ملی و 113 درصد صادرات بود. تا سال 1379 این ارقام
به ترتیب به 6/7 درصد و 4/26 درصد کاهش یافت.
به گزارش خبرگزاری فارس در برنامه دوم توسعه ( 78- 1374 ) توجه به سیاستهای مالی
برای کاهش بدهی‌های بین‌المللی و مبارزه با تورم افزونی گرفت. چنانکه پیشتر بیان شد
در این دوره ایران موفق به بازسازی برنامه پورتفولیوی بدهی‌های خود شد. در مبارزه
با تورم نیز موفقیت‌های قابل توجهی به دست آمد.
بر اساس این گزارش درسال 1374، تورم در وضعیت تکان دهنده 53/6 درصدی قرار داشت. به
همین دلیل دولت اجرای رویکردهای مهمی نظیر جلوگیری از افزایش حقوق‌ها در بخش دولتی،
کاهش رشد نقدینگی به 5/12 درصد در سال و کاهش کسری بودجه را آغاز کرد. در نتیجه این
اقدامات تا سال 1377، تورم به 20 درصد درسال کاهش یافت. در سال 1380 آزادسازی تجاری
و مقررات زدایی از نرخ‌های ارز آغاز شد. کشور شاهد یکسان سازی نرخ‌های ارز بود. در
پی این اصلاحات، صادرات غیر نفتی افزایش یافت.